| Hối ← | Hôn trầm | → Thùy miên |
|---|
 Hôn trầm (thīna) Hôn trầm (thīna) là sự dã dượi, lười biếng, không linh hoạt. Tâm sở hôn trầm có tướng trạng là không sốt sắng (anussāhalakkhaṇaṃ), có nhiệm vụ là đánh mất siêng năng (viriyavinodanarasaṃ), có biểu hiện là sự chùn xuống (saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ), nhân gần là không khéo tác ý (ayonisomanasikārapadaṭṭhānaṃ). (trích Triết Học A Tỳ Đàm) Hôn Trầm (thīna): Là trạng thái dã dượi bằng thân, thiếu năng động như lông gà gặp lửa. Hễ tâm sở Cần mạnh thì tâm sở Hôn Trầm sẽ vắng mặt. Có ý kiến cho rằng Hôn Trầm là trạng thái thụ động của tâm (không kể là tâm sở). (trích Vô Tỷ Pháp Tập Yếu - TL Tịnh Sự - tb.2019) Hôn Trầm (thīna): (bắt nguồn từ căn su, lùi, chùn bước, + na. Thena = thāna = thīna) Hôn trầm là sự không khéo hòa trộn của tâm (citta), cách không thích hợp với công việc của tâm, trạng thái co rút, lui sụt của tâm, tợ như lông gà gặp lửa. Khi một chúng sanh nhàn rỗi do thiếu cần (viriya), chúng sanh ấy chịu tác động của hôn trầm. Đó là sự bệnh hoạn của tâm. Tattha katamaṃ thīnaṃ? Yā cittassa akallatā akammaññatā olīyanā sallīyanā līnaṃ līyanā līyitattaṃ thīnaṃ thīyanā thīyitattaṃ cittassa, idaṃ vuccati thīnaṃ. Hôn trầm trong khi có ra sao? Sự không khéo hòa trộn của tâm, cách không thích hợp việc làm của tâm, sự chần chừ, sự lùi sụt, sự buồn ngủ, cách buồn ngủ, trạng thái buồn ngủ, sự bần thần, dã dượi, cách dã dượi, bần thần, thái độ bần thần, dã dượi, sự uể oải, cách uể oải, thái độ uể oải. Những trạng thái như thế gọi là hôn trầm. Bốn ý nghĩa (aṭṭha) của tâm sở hôn trầm: - Trạng thái là chận đứng siêng năng tiến tới (anussāhanalakkhaṇaṃ). - Phận sự là bỏ bớt siêng năng (viriyapanarasaṃ). - Thành tựu là sự lui sụt (saṃsīdanapaccupaṭṭhānaṃ). - Nhân cận là tác ý không khéo (ayonisomanasikārapadaṭṭhānaṃ).
|
| Hối ← | ← Liệt kê 52 Tâm Sở | → Thùy miên |
Nguồn: VÔ TỶ PHÁP TẬP YẾU
Biên soạn: Thera Santakicco – Trưởng lão Tịnh Sự