| Vô tham ← | Vô sân | → Trung hoà |
|---|
 Vô sân (adosa) Vô sân (adosa) chính là căn vô sân (adosamūla). Tâm sở vô sân là tính chất mát mẻ của tâm tịnh hảo, có tướng trạng là không hung hăn (acaṇdikkalakkhaṇo), có nhiệm vụ là bài trừ nóng bức (pariḷāhavinayaraso), có biểu hiện là thái độ hiền hoà (somabhāvapaccupaṭṭhāno), nhân gần là khéo tác ý (yonisomanasikārapadaṭṭhāno). (trích Triết Học A Tỳ Đàm) Vô Sân (adosa): Là trạng thái tha thứ và buông bỏ đối với cảnh nghịch ý, thay vì tâm sở Vô Tham là sự buông bỏ hay tháo cởi trước cảnh toại ý. Khi được tu tập một cách có ý thức thì tâm sở này chính là lòng Từ (mettā). Tâm sở Vô Sân cũng là một trong ba thiện căn. (trích Vô Tỷ Pháp Tập Yếu - TL Tịnh Sự - tb.2019) Vô sân (adosa) hay mettā (từ) (bắt nguồn từ căn mid) Vô sân là không giận, không buồn, không khóc lóc. Vô sân là pháp đối lập với sân (dosa) và có thể khắc chế sân, còn gọi là từ (mettā). Vô sân không chỉ thiếu vắng sự ganh ghét hay ác cảm, mà còn là một đức hạnh tốt. Từ (mettā) (bắt nguồn từ căn mid) là thành thật mong những điều tốt đẹp và lợi ích cho tất cả. Nó loại trừ những ác tâm (byāpāda) là kẻ thù trực tiếp. Kẻ thù gián tiếp của nó là tình thương (pema). Trạng thái chánh của nó là thái độ nhân từ. Sân (dosa) có trạng thái thô lỗ, cứng sượng và ác độc, trong khi trạng thái của vô sân (adosa) là tính nhu mì và sự bao dung. Sân ví như kẻ thù, trong khi vô sân ví như một người bạn tốt dễ chịu. Vô sân cũng được xem như thiện chí với bản chất thiện và lợi ích của nó. Khi nào Vô sân hướng sự chú ý đến chúng sanh, cầu mong cho họ đặng hạnh phúc, khi ấy vô sân được gọi là ‘mettā’, tức là ‘từ’ hay lòng trắc ẩn. Vô sân cũng là một trong ba căn thiện. Katamo tasmiṃ samaye adoso hoti? Yo tasmiṃ samaye adoso adussanā adussitattaṃ avyāpādo avyāpajjho adoso kusalamūlaṃ - ayaṃ tasmiṃ samaye adoso hoti. Vô sân trong khi có ra sao? Khi nào không có sự giận dỗi, không hờn, không tức mình, không tính hại, không nghĩ đến sự ác độc tức là căn thiện vô sân. Như thế gọi là vô sân có trong khi ấy. Bốn ý nghĩa (aṭṭha) của tâm sở vô sân: - Trạng thái là không hung ác (acaṇdikkalakkhaṇo) hay là không phẫn nộ (avirodha-lakkhaṇo). - Phận sự là không gây thù oán, không nóng nảy (āghātapariḷāhavinayaraso). - Thành tựu là trong trẻo như trăng rằm (sammabhāvapaccupaṭṭhāna). - Nhân cận là tác ý khéo (yonisomanasikārapadaṭṭhāno).
|
| Vô tham ← | ← Liệt kê 52 Tâm Sở | → Trung hoà |
Nguồn: VÔ TỶ PHÁP TẬP YẾU
Biên soạn: Thera Santakicco – Trưởng lão Tịnh Sự