← Giáo Lý Căn Bản



[001] [002] [003] [004] [005] [006] [007] [008] [009] [010] [011] [012]
[013] [014] [015] [016] [017] [018] [019] [020] [021] [022] [023] [024]
[025] [026] [027] [028] [029] [030] [031] [032] [033] [034] [035] [036]
[037] [038] [039] [040] [041] [042] [043] [044] [045] [046] [047] [048]
[049] [050] [051]

Lớp Phật Pháp Căn Bản - 46

Thứ Năm ngày 12/12/24

Lý Ngọc Nga ghi chép bài
Tử Du hỗ trợ chữ Pāļi.

🟠 NGŨ UẨN (Tiếp theo)

Sáng nay chúng ta học tiếp chương giảng về 5 Uẩn ở trong bộ "Sammohavinodanī", bà con nào có lòng muốn theo dõi cho sát sao chặc chẽ, thì phải nghe lại bài giảng thứ năm tuần rồi thì mới ráp được với bài giảng sáng nay.

Thì như chúng ta biết là Đức Phật có nhiều cách để mà phân tích cái gọi là Chúng Sinh và Vũ Trụ, thì trong chương đầu tiên này nè, là chúng ta học cách phân tích Chúng Sinh và Vũ Trụ thông qua 5 Uẩn.

Thì Sắc Uẩn mình học rồi, và cũng phải nói rõ chữ "rồi" ở đây có nghĩa là ở cái mức là tương đối thôi, cho người không chuyên, nha. Chứ còn 5 Uẩn mà nói
cho nó rốt ráo thì không biết bao giờ cho hết. Chúng ta chỉ lấy cái khái niệm thôi.

Thì sáng nay chúng ta học tiếp hai thành tố tiếp theo cấu tạo nên chúng sinh. Nó gồm Thọ Uẩn - Tưởng Uẩn. Chắc bữa nay chỉ giảng được 2 Uẩn thôi.

Thì trong một chúng sinh nó gồm có mấy phần, khi mình phân tích qua Ngũ Uẩn có mấy phần? 5 phần. Phần đầu tiên là toàn bộ những gì thuộc về vật chất, tức là gồm 5 giác quan và đối tượng của 5 giác quan, thì gọi là Sắc Uẩn.

Thứ hai là Thọ Uẩn, tức là cảm giác của thân và tâm. Có những cảnh giới mà chúng sanh chỉ có tâm mà không có thân. Tức là cảnh giới Vô Sắc. Rồi còn có những cảnh giới Vô Tưởng thì chỉ có thân mà không có tâm. Thì mình bỏ mình không cần nói tới ở đây.
Nhưng mà có những cảnh giới có cả hai, chẳng hạn như là mình đây nè, là cõi ngũ uẩn, cõi ngũ uẩn thì là mình có cả cảm giác thân và tâm. Thì được gọi chung là Thọ Uẩn.

Nếu mà để nói đơn giản vậy thì không có gì để bàn nữa hết á, nhưng mà nó rối chỗ này nè, cái cảm giác thân tâm của mình được Đức Phật Ngài xác định ở trong
bài kinh Vô Ngã và lẫn ở trong tạng A Tỳ Đàm đó là Thọ Uẩn mà nói gọn nó chỉ là cảm giác thôi. Cảm giác. Nói rộng hơn chút là cảm giác thân và tâm, gọi là kāyikavedana và cetasikavedanā,
nói rộng hơn chút nữa đó là khổ thọ, lạc thọ và xả thọ. Tức là:
- Cảm giác dễ chịu,
- Cảm giác khó chịu,
- Cảm giác lưng lững giữa cái khó chịu và dễ chịu.
Rồi tiếp theo nó là cảm giác mà chia theo 5 tức là:
- Khổ - Lạc - Ưu - Hỷ - Xả.
Có nghĩa là chia ra:
- Khổ thân, khổ tâm.
- Sướng thân, sướng tâm.(4)
- Cảm giác mà lửng lửng nghĩa là xả, đó là (5).

Rồi cảm giác mà chia ra 6 có nghĩa là thông qua 6 Căn Trần. Có nghĩa là cảm giác của mình là dễ chịu hay khó chịu khi mà mắt thấy, tai nghe rồi đó, chia ra (6).
Cho nên có rất là nhiều cách để chia chẻ phân tích về cái gọi là cảm xúc, cảm giác trong đời sống chúng sinh. Ừ. Thì nếu mà học sâu, học rộng một chút mình sẽ thấy rằng đó là không có gì quá đáng khi mà nói rằng toàn bộ thế giới này nó chỉ gói gọn trong chữ Thọ. Không có quá đâu. Tại vì cảm giác thân, tâm, nếu cần phải nói là toàn bộ đời sống cũng không sai. Bởi vì từ lúc mà mình lọt lòng Mẹ đó, tôi đang nói thân người đó nha. Đang nói thân người thôi đó. Từ lúc mình lọt lòng Mẹ là mình biết vui, biết đau, biết sướng, biết dễ chịu và biết khó chịu, từ đó cho đến lúc nó tắt thở thì thôi. Tại sao đứa bé nó cười? Tại sao đứa bé nó khóc? Tại sao vậy? Nó cũng có cái khó chịu, có cái dễ chịu của nó. Tại sao mà nó thích hôn, nó thích nựng, thích nuông, thích được vuốt ve, rồi khi mà nóng quá, lạnh quá, ngứa, rít, đói, nó chịu không được nó khóc. Đó là đứa bé đó. Còn dần dần khi nó lớn lên thì nó phức tạp hơn, những cái cảm giác khó chịu và dễ chịu nó nằm ở trong gọi là các trường
hợp, đó là từ nguồn vật chất và từ nguồn tinh thần.

Từ nguồn vật chất, ví dụ như là những tác động từ bên ngoài nắng gió, mưa sương, côn trùng rồi đó.

Còn tác động từ bên trong, thí dụ như là những biến động sinh học của cơ thể, hoặc là những suy tư thiện ác, buồn vui của tâm hồn. Thì tất cả những cái này nó đều là nguồn để mà tạo ra các cảm xúc khó chịu và dễ chịu.

Và trong kinh Vô Ngã Anattalakkhaṇasutta, hay là trong tạng A Tỳ Đàm Đức Phật Ngài dạy rằng Thọ mà nói rốt ráo chỉ có 1 thôi. Đó là Thọ Uẩn. Là cảm xúc vào thân tâm chỉ là cảm giác thôi. Nếu mà nói rộng thì nó có rất là nhiều, như hồi nãy tôi nói đó. Thọ 1, 2, 3, 5, 6, phải không? Và có trường hợp Ngài kể thành 11, là sao? Tất cả những cái cảm giác gì mà nó thuộc về quá khứ, hiện tại, vị lai, xa, gần, thô, tế, trong ngoài, tất cả đều gọi chung là Cảm Thọ. Ừ. Cái này rất là quan trọng nha. Rất là quan trọng.

Và tôi theo ở trong Sớ Giải của bộ "Sammohavinodanī", thì chúng ta lại biết thêm một chuyện rất là độc đáo, đó là cảm thọ nó tùy thuộc vào vô số điều kiện mà nó được quyết định ra sao. Thí dụ như do cái tiền nghiệp, do cái trình độ tâm thức, tiền nghiệp và trình độ tâm thức của mỗi loài, của mỗi cá nhân, có thêm "cá nhân" nữa nha. Có cái cá nhân nữa. Có cá nhân mà đời sống của mình nó có nhiều hay là ít những cảm xúc này nọ. Nha. Tiền nghiệp là sao? Thí dụ như do tiền nghiệp mình sanh ra trong cảnh giới, trong kinh gọi, trong đây gọi là ekantasukhā, thí dụ như là ekantasukhā, tức là sướng quá, như cõi Trời, hoặc như một bộ phận rất nhỏ trong thế giới nhân loại. Tức là đẻ bọc điều, đẻ mà ngậm thìa bạc ấy. Nhưng mà nó có một trường hợp đó là
ekantadukkhā, có nghĩa là khổ quá. Do tiền nghiệp mà mình sinh ra trong một hình hài, một thân phận, một cảnh giới, một môi trường, mà quá khổ hoặc quá sướng. Hoặc (50/50) - (70/30) - (60/40), có trường hợp đó nữa. Tức là có khó chịu, dễ chịu, và tùy vào cái gọi là tiền nghiệp và trình độ tâm linh mà cái nào nhiều, cái nào ít.

Thí dụ trong kinh nói có những vị trước khi mà đắc đạo chứng thiền, họ có một xuất thân rất là nhung lụa, nhưng mà có những vị trước khi mà đắc đạo chứng thiền, họ có một xuất thân rất là bần hèn, rất là cơ cực. Ừ. Thậm chí có nhiều vị còn thêm cái vụ mà bệnh hoạn nữa chứ. Có. Đó là do tiền nghiệp. Nhưng mà nói về trình độ tâm thức, tức là khi mà họ được chứng đạo, chứng thiền thì đời sống nội tâm họ rất là an lạc.

Còn những cái cảm giác, cảm xúc sinh học, lúc bây giờ nó không thành vấn đề nữa. Không thành vấn đề.

Như có lần đó Vua "Pasenadi" (Ba-tư-nặc) vào hỏi Phật:
- "Bạch Thế Tôn, con rất lấy làm ngạc nhiên là các đệ tử Tỷ kheo của Thế Tôn, điều kiện sinh hoạt của họ rất là hạn chế, từ cái ăn, cái mặc, cái ở, rất là hạn chế, rất là khiêm tốn. Vậy mà sao con thấy vị nào cũng có một sắc diện rất là an lạc, có vị nhìn chói lòa, rực rỡ, sung mãn. Trong khi chung quanh con là những ông Hoàng, bà Chúa, danh gia vọng tộc, trâm anh thế phiệt, mà không được mấy người nhìn an lạc như hội chúng Tỷ Kheo của Thế Tôn".
Đức Phật Ngài dạy rằng đệ tử, các đệ tử Tỷ Kheo của ta, Ngài đang nói những vị mà ngon lành, những vị chân tu, những Tỷ Kheo đệ tử của ta họ không có bị ám ảnh bởi những hồi ức không cần thiết về quá khứ, họ không bị ám ảnh bởi những hoài vọng, những mơ mộng hảo huyền về tương lai, họ sống hết mình với từng giây khắc hiện tại, thế là đệ tử của ta, trước mắt là được an lạc về nội tâm, thứ nữa đệ tử của ta khi mà được an lạc về nội tâm thì đương nhiên sắc diện của họ đó, nhìn thoải mái lắm, an lạc lắm, rực rỡ lắm. Đấy, mình thấy trong Kinh Tạng nói như vậy.

Thì tôi nhắc lại, Thọ Uẩn chính là cảm giác, cảm xúc thân tâm thôi. Nhưng mà nó lớn chuyện ở chỗ này, là tùy thuộc vào tiền nghiệp và trình độ tâm thức của mỗi người, nói như vậy có nghĩa là, nếu chẳng may mà do tiền nghiệp chúng ta sinh ra trong một môi trường, một điều kiện, một hoàn cảnh, một hình hài, một thân phận, một xuất thân mà không ra gì, nhưng mà chúng ta tuyệt đối có thể có được một đời sống rất là an lạc. Nếu mà đời sống tâm linh của chúng ta được hàm dưỡng, được đào luyện, thì chúng ta tuyệt đối có thể an lạc. An lạc lắm luôn. Và ở đây Ngài, trong Sớ Giải của kinh này ghi rất rõ, tức là tùy thuộc vào tiền nghiệp và trình độ tâm thức của chúng sinh, mà cái gọi là đời sống cảm giác, đời sống cảm thọ được là phân loại rõ ràng lắm.

Người mà sống nhiều với phiền não thì cái vui của họ cũng là cái vui của tâm tham, cái đau, cái buồn của họ là của tâm sân.

Còn người mà có tu tập, cái buồn của họ là cái ưu tư, cái trăn trở thao thức về bước đường sinh tử đọa lạc, về những nỗi khổ trầm luân, về thân phận bọt bèo mong manh của kiếp người, nếu họ có một phút nào đó mà phải lo toan, phải bận lòng, phải ưu tư, đó là ưu tư những đề tài đó. Mà những cái đó, mình nghe nói ưu tư bận lòng mình ngán thiệt, nhưng mà đúng là những ưu tư đó nên có.

Còn an lạc của người có tu hành nói theo A Tỳ Đàm là thọ hỷ, thọ lạc mà từ tâm lành, tâm thiện, thấy không? Thấy rõ ràng không? Có tu thì cái ưu tư của mình là cũng ưu tư rất là cần thiết. Còn cái an lạc, cái thoải mái của mình cũng là từ tâm thiện. Còn người không có tu, không có biết đạo, cái ưu tư, cái đau khổ của họ về thân và tâm nó là những đọa đày, những giây phút đọa đày.

Và khi mà họ sung sướng, thì cái sung sướng nó cũng là cái sung sướng của sa đọa, của thấp kém, của sa đọa của một cái tâm thức thấp kém. Cho nên trong đây nói rất rõ, thọ của người có phiền não, thọ của người không có phiền não. Cảm giác của người có phiền não, cảm giác thân tâm của người mà hưởng dục và của người ly dục.

Thọ Uẩn, bây giờ tôi xài chữ Thọ Uẩn nha.
-Thọ Uẩn của người hưởng dục và ly dục,
-Thọ Uẩn của người sống có phiền não và người không có phiền não,
-Thọ Uẩn của người có thiền định và người không có thiền định,
-Thọ Uẩn của người phàm của bậc Thánh,
-Thọ Uẩn của Thánh thấp và của Thánh cao.
Đặc biệt như vậy đó, cái sâu là sâu chỗ đó. Có nghĩa là chuyện đầu tiên, có cái gạch đầu dòng đầu tiên tôi muốn nói trong đề tài này, đó là:
- Tùy thuộc vào tiền nghiệp và trình độ tâm thức của mỗi người mà Thọ Uẩn của chúng ta không giống nhau.

Và cái thứ hai nữa đó là, chúng ta không có sai khi mà nói rằng thế giới này được quyết định bởi cảm thọ, vì cứ trốn khổ tìm vui đó mà, từ một người biết đạo cho đến người không biết đạo, từ một đứa bé nằm ngửa bú bình cho đến một ông cụ trăm tuổi lú lẫn, thì tất cả là luôn luôn có mặt trên con đường trốn khổ tìm vui. Luôn luôn có mặt trên lộ trình mà đánh vật với cảm giác thân tâm. Tại sao chúng ta phải mặc áo quần? Tại sao chúng ta phải đội nón? Tại sao chúng ta phải mang kính màu? Tại sao chúng ta phải mang đôi giày này mà không mang đôi giày kia? Tại sao mặc cái áo này không mặc áo nọ? Tại sao mặc vải chất liệu này không xài chất liệu kia? Tại sao ăn cái này không ăn cái nọ? Tại sao đi cái xe này mà không đi cái xe khác? Hả? Tại sao vậy? Tại sao học ngành này mà không học ngành nọ? Rồi chọn nghề cũng vậy. Ăn, mặc, ở, học hành, nghề nghiệp, rồi yêu đương, rồi hôn nhân, rồi xê dịch trên đường hay là về nhà trùm chăn, tất thảy đều là được thúc đẩy, được tác động bởi cái gọi là cảm giác, cảm giác hết.

Thí dụ như có người họ thích xe Mỹ vì nó mạnh, nhưng mà nó không có êm, xe Mỹ kể cả xe 4 cầu, xe 4 bánh thì nó mạnh thiệt, mà nó uống xăng quá đi, nhưng mà nó êm, như là Hummer Jeep đó, không có êm. Họ thích đi xe Nhật, nghèo nghèo cũng là Corolla, Maxima, còn không là Lexus, êm. Chọn lựa vậy đó. Rồi áo quần. Tại sao mà Kashmir? Tại sao là len? Tại sao là Cotton? Tại sao là silk, là lụa tơ tầm, tại sao vậy? Tại sao? Tại sao mặc vải lanh, vải linen? Tại sao vậy? Cũng là một cái thúc đẩy, những chọn lựa đó từ cái thúc đẩy của, của gì ta? của cảm giác. Yeah. Và thế giới này nó là như vậy đó quý vị.

Mình tưởng mình ghê gớm chứ thật ra mình chỉ là một đứa bé trong cuộc chơi của cảm xúc thôi. Một tù nhân trong cái nhà giam của cảm xúc thôi. Cả một đời bị nó quay như dế vậy đó. Bị nó nắm râu nó quay như dế. Mình tưởng mình là cao sang, mình là thượng lưu, mình là trí thức, mình là giàu có, mình là bla, bla, bla...... ghê gớm trong trời đất này. Thật ra con này, con kia, trong đời đất này nó cũng sống theo tiếng gọi của cảm xúc, con này con kia. Mình cũng vậy thôi. Có điều nhìn nó hơi sang sang hơn chút, mình có cái bằng đại học, mình có cái phòng mạch, mình có cái văn phòng, mình có cái Villa, mình có một chiếc xe sang. Đấy. Chứ thật ra mỗi ngày mình vẫn đánh vật với miếng cơm manh áo, đánh vật với từng cảm xúc khó chịu và dễ chịu của thân và tâm.

Trong đây nói rất rõ, luôn luôn kiểm soát được cái gì làm cho mình sung sướng? Cái gì làm cho mình đau khổ? Hiểu được hai cái đó thôi, là mình đã hiểu được bản thân mình. Hiểu được hai cái đó là mình mới hiểu được thế nào là "lộ trình sanh tử". Anh hãy cho tôi biết anh thích cái gì? Anh ghét cái gì? Và cái gì làm cho anh sung sướng? Cái gì làm cho anh đau khổ? Cái gì làm cho anh buồn? Cái gì làm cho anh vui? Anh cho tôi biết chừng đó thôi, tôi biết được anh là ai. Dễ sợ như vậy.

Cái gì nó làm cho anh dễ chịu? Cái gì làm cho anh khó chịu? Đó là toàn bộ con người của anh đó. Anh đừng có nói với tôi anh là thân thế, thân phận nào ghê gớm tôi không có cần biết. Tôi không có cần biết trình độ học vấn của anh, tôi không có cần biết. Tôi không cần biết xuất thân, thân phận của anh, tôi không cần biết. Anh chỉ cho tôi biết cái gì làm cho anh vui, cái gì làm cho anh buồn, anh giận, anh sợ, cái gì làm cho anh khó chịu và dễ chịu, anh cho tôi biết chừng đó thôi, tôi biết toàn bộ con người của anh.

Thế nào là đời sống tâm thức, đời sống cảm giác của vị Tu Đà Hoàn? Một người mà không có còn Thân Kiến và Hoài Nghi. Thế nào là đời sống tâm thức, đời sống cảm giác của một người đã giảm nhẹ Dục Ái và Sân? Thế nào là đời sống cảm giác của một vị không còn Dục Ái và Sân? Và thế nào là đời sống cảm giác của một vị đã dứt hẳn các Phiền Não? Khác nhau nhiều lắm, nhiều lắm luôn.

Thế nào là đời sống cảm giác của một người đang hưởng dục? Đang phải sống lệ thuộc 100% vào những gì thấy, nghe, ngưởi, nếm, đụng? Và thế nào là đời sống của một người đã rời hẳn những ám ảnh, những tác động từ những điều kiện vật chất? Lớn chuyện lắm quý vị. Lớn chuyện lắm luôn.

Thường xuyên xác định rõ cái gì làm cho mình vui? Cái gì làm cho mình buồn? Đó cũng là tu đó quý vị. Đó là tu đó.

Cho nên không hề sai khi chúng ta nói rằng tu hành là một lộ trình, một hành
trình, một cuộc đi, làm việc với một chữ thôi, đó là:
- "Thọ",
- Một chữ "Xúc",
- Một chữ "Tưởng",
- Một chữ "Tư".
Một chữ một thôi, tuyệt đối không sai. Kinh nói chứ không phải tôi nói. Kinh nói chứ không phải tôi nói, một chữ “một”.

Nhưng mà vì chúng sinh nó đa đoan quá cho nên Đức Thế Tôn dùng vô lượng phương tiện nói đủ cách hết, có người Ngài phải dắt họ đi từng bước, từng bước. Có người Ngài chỉ nói thẳng vào vấn đề là xong, như Ngài Xá Lợi Phất Ngài nghe có một câu thôi, mà không
phải từ Đức Phật chứ, từ một vị đệ tử Phật thôi. Một câu thôi. Ừ. Một câu thôi.
Một câu:
- "Vạn Pháp do duyên mà có, rồi cũng do duyên mà mất đi".
Và Thế Tôn đã nói rõ Duyên sanh và Duyên diệt đó. Đủ rồi. Không có cần thông qua những khái niệm, những ngôn từ, những trật tự lê thê như là Bát Chánh Đạo, rồi 37 Bồ Đề Phần, rồi lộ trình Tam Học, không cần. Một câu một, nói thẳng vấn đề, "Cái gì cũng do Duyên mà có cũng do Duyên mà mất đi". Thế Tôn đã nói rất rõ Duyên sanh và Duyên diệt của mọi thứ trên đời. Xong.

Còn có người phải đi từng bước, nào là phải có niềm tin, rồi phải có tinh tấn,
phải có chánh niệm, phải có thiền định, rồi phải có trí tuệ, rồi niềm tin là có mấy? Rồi tinh tấn có mấy? Rồi chánh niệm có mấy? Rồi thiền định có mấy? Rồi trí tuệ có mấy? Ở mỗi trình độ như vậy là vấn đề nó sẽ ra sao, sao, sao, sao? Nói rất là lê thê. Có người phải cạo đầu đắp y, mang bát khất thực mỗi ngày, rồi phải rừng sâu núi thẳm, rồi phải đầu đà trong núi, trong non, nghĩa địa, tha ma, đấy. Rồi phải bla, bla, bla...... nhưng có người không cần. Vấn đề là do cách tu của họ trong tiền kiếp. Mà ở đâu ra cách tu? Là từ đời sống tinh thần của họ nó dẫn đến chuyện khi mà họ bất thiện, họ có cái kiểu bất thiện rất là riêng. Mà khi họ thiện họ cũng có cái kiểu thiện rất là riêng. Chính vì vậy cho nên khi mà họ tu Ba La Mật họ gieo duyên giải thoát, họ cũng có cách gieo rất là riêng.

Có người thì gieo trong chậu, có người gieo trong bồn, gieo trong luống, có người gieo rải mênh mông ngoài đất. Có người gieo mà không có tưới, có người có tưới mà quên phân, có người phân mà quên tưới, có người vừa tưới vừa phân. Đấy. Có người trồng ở vùng đất lạnh, có người trồng vùng đất nóng, có người trồng vùng đất mát. Đấy. Mát, nóng, lạnh.

Rồi có người thì thích là trồng thứ mà ăn trái, thứ để ngắm hoa, có thứ người trồng để lấy cũ, lấy rễ. Quan trọng miễn sau cuối cùng khi thu hoạch thì ai cũng có tiền hết. Nhưng mà do kiểu trồng mà cái sướng và cái cực khác nhau. Yeah. Anh trồng cái gì miễn sao cuối cùng bán ra tiền, lúc cuối cùng thì bán ra là thu hoạch anh đều ra tiền giống nhau hết. Giống như mình tu hành cuối cùng cũng được sự giải thoát, nhưng mà lộ trình, một trong những điểm khác biệt lớn nhất của chúng ta, đó chính là cái Thọ Uẩn.

Tùy thuộc vào tiền nghiệp và trình độ tâm thức, mà các vị nghe tôi kể rõ ràng nó có hai phải không? Nhưng mà không. Nghe kỹ lại nha. Tiền nghiệp và trình độ tâm thức. Mà tiền nghiệp đó ở đâu nó ra? Nó từ trình độ tâm thức mà chúng ta hành động như thế này, thế kia. Cho nên nó mới chia ra thành hai thứ là:
- Trình độ tâm thức,
- Tiền nghiệp.
Chứ thật ra chính cái anh mà trình độ tâm thức ảnh là làm ra tiền nghiệp quá khứ cho mình. Nhớ nha. Rồi.

Mình đang nói về Thọ Uẩn đó, tôi nhắc lại Thọ Uẩn nó là 1 phần 5 của chúng sinh, nếu mà chúng sanh được chia thành 5 nha. Nếu chúng sanh được chia thành 5 Uẩn, thì Thọ Uẩn nó là 1/5, mà nó lớn chuyện như vậy đó quý vị. Nó lớn chuyện lắm luôn. Nó lớn đến mức mà có rất nhiều chỗ Đức Phật Ngài dạy rằng là vũ trụ và chúng sanh chỉ cần một chữ "Thọ" là đủ rồi. Tùy chuyện anh thích cái gì? Cái gì làm cho anh dễ chịu? Cái gì làm cho anh khó chịu? Chỉ tùy thuộc bằng cách vậy đó thôi. Tùy thuộc vào cái gì nó làm cho anh khó chịu và dễ chịu. Từ đó mà nó dẫn tới chuyện anh có những hành động như thế nào? Anh nói năng tư duy và phát biểu ra sao? Để rồi anh tạo cho một núi tiền nghiệp, một núi. Và anh cứ theo đó mà anh đi, anh đi về cảnh giới này, cảnh giới kia. Và trên nền tảng của cảnh giới mới đó đó, trong môi trường của cảnh giới mới đó, anh lại tiếp tục có những cái khó chịu và dễ chịu tương ứng. Và trên cái nền đó anh lại tiếp tục tạo ra các nghiệp thiện ác, nó lớn chuyện ghê lắm. Nha. Lớn chuyện ghê lắm.

Tôi vào nhà quý vị tôi đâu cần tìm hiểu nhiều, tôi chỉ liếc, tôi thấy quý vị tâm đắc với cái gì? Cái gì làm cho các vị vui là tôi đoán được phần của quý vị, biết một phần đời rất là quan trọng của các vị. Tôi biết được tâm tư, tình cảm, cảm xúc của các vị rất là nhiều. Quan trọng như vậy đó. Quan trọng lắm luôn.

Cho nên tôi nhắc lại, tùy vào tiền nghiệp một phần, tùy thuộc vào trình độ tâm thức của mình một phần, mà ngay bây giờ mình sống nhiều với cảm thọ nào? Thọ Uẩn của mình nó ra sao? Trong đây kể rất rõ. Tôi nhắc lại để khi tôi chuyển qua phần thứ hai, đó là:
- Thọ Uẩn của người có phiền não và người không có phiền não,
- Thọ Uẩn của người hưởng dục, của người chứng thiền,
- Thọ Uẩn của người thánh và của phàm,
- Thọ Uẩn của thánh thấp và thánh cao.
Ừ. Nhớ nha. Nhớ cái đó.

Và tùy thuộc vào nền tảng Thọ Uẩn này nè, nó lại là cái nền cho 5 Uẩn kiếp sau. Cái này mới ghê nha. Tôi nhắc lại câu này phải xâm lên người nè:
- "Đời sống của mình nói chốt lại nó chỉ là những gì khó chịu và dễ chịu, trên nền tảng đó ta theo đuổi những nghiệp thiện, nghiệp ác, và chính vì những nghiệp thiện ác này nè, đẩy chúng ta về một góc trời nào đó, mà cái góc, cái chốn về đó nó lại là được thiết lập trên cái gì làm cho mình thích và ghét, là dễ chịu, khó chịu của kiếp này.

Thọ Uẩn nó lớn chyện lắm, lớn chyện lắm luôn, nha. Rồi, tiếp theo là tôi đang nói về Tưởng Uẩn.
- Thọ Uẩn là toàn bộ những cảm giác khó chịu và dễ chịu, hay là lửng lửng của thân tâm.
- Tưởng Uẩn ở đây đó là toàn bộ những gì mà ta gọi là ý niệm, là khái niệm, là quan niệm, là kinh nghiệm, là ấn tượng, là hồi ức, là kiến thức, là trí nhớ. Đấy. Ghê như vậy đó. Phải không? Khái niệm nè, kinh nghiệm nè, hồi ức nè, tất cả những cái đó. Thí dụ như tôi nói không biết bao nhiêu lần. Cái này cũng theo lời Ngài Xá Lợi Phất, tại sao mà mình biết đây là màu xanh, màu vàng? Hả? Tại sao vậy? Mà nếu mình là, thí dụ như mình là Đức, tại sao mình kêu là "Gelb"? Tại sao mình người Mỹ mình kêu là "Yello"? Tại sao mình người Thái mình kêu là "lưỡng"? Tại sao mình là người Việt mình kêu là "vàng"? Mà tại sao mình Tàu kêu là "hoàng"? Cũng cái chữ đó, ấn tượng đó, nhưng mà mỗi một dân tộc nó có cái ấn tượng có điểm giống nhau nhưng mà từ ngữ khác nhau, và trên nền tảng của từ ngữ đó nó lại dẫn đến những khái niệm khác. Thí dụ người Việt Nam mình có một chữ "vàng" thôi, đấy, nhưng mà người Mỹ, người Đức thì không. Người Mỹ họ kêu "vàng", mình kêu là "vàng" nhưng mà mình phải thêm là vàng chanh, vàng mỡ gà, màu vàng anh, màu vàng hoàng anh, nhưng mà người Mỹ họ có cái "Yellow", rồi họ có màu "Gold", tức là màu vàng kim loại, đấy. Còn Việt Nam mình là xanh hết, trong khi người ta là màu "Blue", màu "Green", người ta phân biệt rất là rõ, phải không? Hoặc thí dụ tôi nói rất là nhiều lần, thí dụ như mình thấy thằng Mỹ nó nghe cái chữ "lao xao" là nó hiểu là ồn ào, nhưng mà Việt Nam mình nghe "lao xao" là mình nghĩ là kiểu âm thanh như thế nào, hoặc là như tôi nói rất là nhiều lần, cái chữ "dung" Việt Nam mà mình sanh con đặt tên "dung" mình thích lắm, "dung" là cái tên quá hay, đúng không? Nhưng mà người Mỹ mà thấy chữ "dung" là nó ớn lắm. Hoặc Việt Nam mình đẻ con đặt tên "loan", nhưng mà Mỹ nó thấy chữ "loan" nó ngán lắm. Việt Nam mình đặt con mà đặt tên "sang", giàu sang mình thấy đã lắm, nhưng mà thằng Tây nó thấy chữ "sang" nó ớn lắm, bởi vì chữ đó bên tiếng Tây có nghĩa là "máu". Còn chữ "loan" trong tiếng Việt Nam mình chữ "Loan /loʊn" bên tiếng Anh nghĩa là nợ nần, còn chữ "dung" tiếng Việt Nam mình đó, thằng Mỹ nó nhìn vô nó là phân, phân động vật. Thí dụ như vậy, nhiều lắm quý vị, nhiều và nhiều lắm.

Cho nên đời sống chúng sanh đó là những cái gì? Là những ấn tượng, những khái niệm. Khái niệm, ấn tượng.

Có những mùi mà người Việt Nam mình, mình nghe cái mùi mình thấy đây là mùi chao, chao chùa. Nghe mùi mắm kho, nhưng mà người ngoại quốc mà nó nghe mùi chao chùa với mắm kho nó chịu không nổi. Mắm tôm, mắm ruốc, nghe chịu không nổi. Người Việt nghe cái mùi đó là mình thấy ổn, vì đó là cái Tưởng Uẩn, hồi ức, kiến thức, khái niệm, quan niệm, kinh nghiệm. Đấy.

Thì trong đây nói rất rõ, trong Chú Giải nói rất rõ, đó là có những Tưởng ở đây, Tưởng Uẩn ở đây nó có hai nguồn. Nguồn thứ nhất gọi là pañcadvārikasaññā nó còn có cái tên nữa gọi là
paṭighasamphassajā saññā - sappaṭigha có nghĩa là có nghĩa là cọ chạm, va chạm giữa Căn và Trần. Thí dụ như là mắt, quan hệ giữa mắt, tai, mắt với cảnh sắc, tai với âm thanh, tiếng động, rồi mũi, lưỡi với mùi, với vị. Xúc giác là phải có cái sờ chạm, đó là paṭighasamphassajā saññā, nó cũng có cái từ đồng nghĩa gọi là pañcadvārikasaññā có nghĩa là cái ấn tượng, cái quan niệm nó đi ra từ sự tiếp xúc của 5 giác quan. Nó có hai đó là về tinh thần và về vật chất. Nhưng mà về tinh thần nó có hai từ đồng nghĩa, đó là paṭighasamphassajā saññā hay là pañcadvārikasaññā còn cái thứ hai là những khái niệm ấn tượng mà thuần túy về tinh thần, thì nó có hai cái tên, một đó là manosamphassajā saññā tức là hoàn toàn do ý thức. Tên thứ hai là adhivacanasamphassajā saññā hai từ đồng nghĩa. Adhivacana đây là nó có nhiều nghĩa, nó có nghĩa là từ ngữ, hay cũng là khái niệm, ấn tượng, thì nó có hai trường hợp như vậy đó. Tưởng Uẩn, mà nó sâu là sâu chỗ này nè, nó y như bên Thọ Uẩn vậy đó, tùy thuộc vào tiền nghiệp và khuynh hướng tâm lý, trình độ tâm thức, mà Tưởng Uẩn của mình nó không có giống nhau.

Tưởng thì chúng ta có biết có ba trường hợp. Tưởng nó nhiều cách phân tích lắm, mà ở đây tôi muốn nói ba đó là:
1- Dục tưởng,
2- Thiền tưởng,
3- Quán tưởng.
Chữ "Quán" đây không phải hiểu theo nghĩa bà con đang hiểu lầm đâu nha. Nghe cho kỹ nè.

Dục Tưởng có nghĩa là tất cả những ấn tượng, những khái niệm của mình về cái thế giới này, trên cái nền tảng tâm thức của một người hưởng dục. Đấy. Thí dụ như tôi thích nhìn, thích nghe, thích ngửi, thích nếm, thích sờ chạm, êm ấm, mát mịn, đấy. Thì trong cái tâm thức một người mà sống lệ thuộc 100% vào vật chất, thì cái Tưởng Uẩn của người đó nó được gọi là paṭighasamphassajā saññā, pañcadvārikasaññā, nhưng mà có trường thứ hai là có những người họ chán, họ nhàm chán vật chất tu tập thiền định họ chứng các tầng thiền.

Hạng thứ nhất, cảm nhận của họ về thế giới này thông qua cái gọi là Dục Tưởng.

Nhưng mà trường hợp thứ hai đó, gọi là gọi là Thiền Tưởng. Có những người mà
họ nhàm chán, họ sợ hãi đời sống vật chất, họ buông hết và đối với họ, vô lượng vũ trụ, ngay cả trái đất này bao nhiêu thứ chim muôn, súc vật, cây cỏ, đại dương, kinh rạch, sông ngòi, núi non, tất cả đối với họ, nam nữ, nhà cửa, xe cộ, tài sản, tất cả. Họ chỉ gom lại còn có 10 thứ thôi, đó là:
- Xanh nè, vàng nè, đỏ nè, trắng.
Tức là cái lớp vỏ bên ngoài của vật chất. Còn cái ruột của vật chất là gồm có 4 đó là:
- Đất nước, lửa gió, hư không, ánh sáng.
Tức là toàn bộ họ chỉ còn gom vào cái hai thứ là "vỏ vật chất" và "ruột vật chất".

Vỏ vật chất này nó gồm có cái gì? Là màu, là xanh, vàng, có nghĩa là họ không còn bị dính líu, họ không còn bị bận tâm trong hình dáng, không còn. Họ bận tâm cái màu thôi. Còn chuyện nó vuông, tròn, dài, ngắn, đối với họ không quan trọng, họ chỉ biết cái màu thôi. Xanh, vàng, đỏ, trắng, hư không, ánh sáng, đó là vỏ vật chất.

Còn cái ruột ở đây đó là chỉ có đất, nước, lửa, gió thôi. Họ chỉ niệm cái đó thôi. Họ niệm hoài, họ để tô nước hoặc họ nhìn dòng nước cứ niệm hoài nước, nước, nước, nước, nước, nước, nước... họ niệm chừng nào mà họ đắc thiền bằng đề mục đó.

Hoặc là lửa, họ đốt ngọn lửa, đốt ngọn đèn, họ cứ nhìn họ cứ niệm hoài lửa, lửa, lửa, cho đến khi nào họ đắc thiền thôi. Đắc đây nghĩa là gì? Là cái tâm họ với ngọn lửa trở thành một. Và họ có thể nếu muốn, có thể tạo ra ánh sáng, có thể tạo ra lửa như họ muốn, mặc dù chỗ đó không có lửa, không có ánh sáng, ghê vậy đó. Là đắc đó. Đắc thiền rồi đó. Thì toàn bộ vũ trụ đối với họ là chỉ còn lại có 10 thứ đó thôi. Đấy. Đó gọi là Thiền Tưởng. Cũng là ấn tượng và khái niệm thôi, nhưng mà của người ly dục, của người tu thiền.

Còn cái thứ ba là Quán Tưởng. Có nghĩa là tu tập Tứ Niệm Xứ buổi đầu là
chỉ có hơi thở vào, hơi thở ra, vào dài ra dài, vào ngắn ra ngắn, đây là tóc, lông,
móng, răng, da, thịt, gân, xương, tủy, thận, tim, gan, mật, đàm, mũ, máu, mồ hôi, phẫn, nước tiểu... Ví dụ như vậy.

Hoặc là họ biết rằng đây nè, đây là Thọ Xả, đây là Thọ Lạc, Thọ Khổ, Thọ Ưu, họ biết rằng đây là Hỷ Giác Chi, Xả Giác Chi, thì cái biết này được gọi là Quán Tưởng. Tại vì buổi đầu cái biết họ thuần tí trên kiến thức, nhiều lắm là thêm bước nữa đó là trên Trí Văn, và trên Trí Tư nữa thôi. Cái đó gọi là Quán Tưởng, cũng là khái niệm là ấn tượng nhưng của người chán dục đã đành rồi, mà chán luôn cái sanh tử luôn. Lúc bây giờ họ nhìn thế giới họ nhìn bằng một khía cạnh khác, họ bỏ đi cái chuyện mà nhà cửa, xe cộ, nam nữ, đẹp xấu, bỏ đã đành, mà họ cũng vượt qua khỏi cảnh giới xanh, vàng, đỏ, trắng, lúc bấy giờ họ chỉ còn có cái gì? Chỉ còn lại cái Sanh Diệt thôi.

Họ nhận diện mọi thứ ở góc độ sâu sắc hơn, thay vì anh mà tu Thiền Định thì ảnh chỉ biết xanh, vàng, đỏ, trắng. Đất, nước, lửa, của anh mà tu Định cũng khác nữa.
- Đất của ảnh là cục đất,
- Nước của ảnh là giọt nước hay là dòng nước hay là khối nước.
- Nhưng mà riêng cái nước của anh tu Thiền Quán nó khác, anh tu Thiền Quán đất của ảnh chính là trạng thái cứng, mềm, mịn, nhám, nặng, nhẹ.
- Nước của ảnh, anh bên Thiền Quán nước của ảnh là gì? Là những trạng thái tan chảy, ngưng tụ, kết dính.
- Gió của ảnh là xô đẩy, di động và áp suất.
- Lửa của ảnh, lửa của anh tu Quán nó chỉ là tất cả các nhiệt độ nóng hay là lạnh. Nó khác như vậy.
Đất - Nước - Lửa - Gió của anh tu Thiền Quán nó khác, của anh tu Thiền Định nó khác. Tức là khác nhau giữa Định và Tuệ. Nhớ cái đó nha. Rồi. Tất cả là Tưởng.

Nhưng chưa đắc đạo mà ảnh còn nhìn thế giới này thông qua những khái niệm, khái niệm từ chương, khái niệm do ảnh học, ảnh đọc từ người khác, thì đó gọi là Quán Tưởng.

Như vậy là thế giới nó gồm có 3, mình sống trong 3 Tưởng:
- Dục tưởng,
- Thiền tưởng,
- Quán tưởng.
Trong lớp này những người đang nghe tôi nói, thì quý vị nghĩ quý vị sống nhiều bằng cái Tưởng nào? Thiền Tưởng là chắc không rồi. Còn cái Quán Tưởng thì chỉ là hành giả mà phải có giáo lý kìa, chứ còn cái thứ hành giả không học mà tu đó, thì cái đó em lạy, em lạy, em lạy, nha.

Không có học dược ngày nào mà đòi đi bào chế, vô phòng Lab mà đi bào chế
thuốc cho người ta uống, dạng vậy đó.

Cho nên là ở đây tôi nhắc lại, Tưởng này nó gồm có 3 cũng được, đó là:
- Dục Tưởng, Thiền Tưởng và Quán Tưởng.

Mà Tưởng chia đây có 6 cũng được, đó là:
- Sắc tưởng, Thinh tưởng, là sao? Tại sao mình nhìn vô cái đó mình thấy nó dài, nó dài, nó ngắn, dài, ngắn, trắng, đen, mập, ốm, rồi trên dưới, rồi trong ngoài, thì cái đó được gọi là Sắc Tưởng. Màu này màu kia, hình này dáng nọ, đó là Sắc Tưởng.

- Thinh Tưởng là nghe cái này biết tiếng nam, tiếng nữ, biết là tiếng Tàu hay tiếng Nhật, biết cái này là người ta chửi hay là người ta hát. Nghe cái này là biết cái này là người ta ngâm thơ hay là ca nhạc. Rồi khi mình nghe biết đây là mái nhì, mái đẩy nè, quan họ nè, hát sẩm nè, chầu văn tứ phủ, tài tử cải lương, nghe mình biết. Hoặc là nghe đó là tiếng sấm chớp, tiếng xe cộ, tiếng còi xe, tiếng nước chảy, tiếng gió thổi, tiếng lá rụng, tiếng người đi, thì đó gọi là Thinh Tưởng.

- Khí Tưởng là nghe biết cái mùi này là mùi gì? Mùi trứng chiên, mùi bánh xèo, mùi xác chết động vật, mùi hoa lài, hoa lý, hoa ngâu. Đó là Khí Tưởng - Hương Tưởng

- Vị Tưởng là mình nếm vô mình biết rằng đây là đắng cay, chua ngọt, chát bùi.

- Xúc Tưởng ở đây là mình thấy êm nè, xốc nè, mịn mát hay là cứng mềm nè. Đó gọi là Xúc Tưởng.

- Pháp Tưởng gọi là mênh mông rồi, tất cả những gì mà nó nằm ngoài thế giới vật chất. Thí dụ như về chính trị, văn hóa, tôn giáo, xã hội, những cái thứ mà nó trong đây nè (trong đầu) tư duy về đường lối chính trị, nghĩ về các dòng thơ, các trường phái hội họa, thi ca, âm nhạc, kiến trúc. Những trường phải tư tưởng đông tây kim cổ. Đấy. Thì cái đó gọi là Pháp Tưởng. Kể cả mình học giáo lý thì cũng là Pháp Tưởng.

Thì tùy thuộc vào tiền nghiệp và trình độ tâm thức mà ta sống nhiều với cái Tưởng nào? Luôn luôn phải nhớ hai cái này. Chưa kể có cái thứ ba đó là môi trường sống. Tiền nghiệp, khuynh hướng tâm lý và môi trường sống. Mà ở đây tôi lại tránh không xài chữ khuynh hướng, mà thêm ngoài khuynh hướng còn cái trình độ nữa. Thí dụ hai người cùng trình độ tâm lý giống nhau, cùng cái khuynh hướng tâm lý giống nhau, khuynh hướng giống nhau nhưng cái trình độ. Thí dụ như hai vị thánh đương nhiên là khuynh hướng giống nhau rồi đó, nhưng mà trình độ một vị là thánh thấp, vị thánh cao, cho nên Tưởng Uẩn họ không giống nhau. Nó có những điểm khác nhau chứ. Khác. Làm sao giống nhau được.

Thọ Uẩn cũng vậy, hai vị thánh hết, mà thánh thấp, thánh cao, thì cái Tưởng nó khác nhau. Nhớ nha. Nhớ cái này rất là quan trọng. Và thánh thì thôi mình để qua bên, tại vì thánh là xong rồi đó, tối thiểu là cũng là "dự lưu" là đã bước vào dòng chảy mà thôi, là khỏe quá rồi.

Mình đang nói mình nè, cái chuyện mà anh vui với cái gì? Anh buồn cái gì? Anh dễ chịu với gì? Anh khó chịu với cái gì? Cái đó rất là quan trọng, bởi vì chính nó là cái nền để anh sống khổ hay sống sướng. Chính chuyện mà anh theo đuổi nó đó, theo đuổi cái đó đó, cái gì làm cho anh vui? Cái gì làm cho anh buồn? Nó làm cho anh trở nên thiện hơn hay ác hơn? Tiếp tục luân hồi hơn là sớm giải thoát là do Thọ Uẩn. Dễ sợ như vậy. Cả cái trình độ xử lý của mình đối với Thọ Uẩn.

Tưởng Uẩn cũng vậy. Mặc dù nói tới A Tỳ Đàm ai cũng nói là vấn đề nằm ở Hành Uẩn, đó là nói theo cái kiểu mà con vẹt. Mình coi thường mấy Uẩn kia, thật ra 5 Uẩn đều quan trọng hết.

Có một điều vầy, khi mà mình giải quyết dứt điểm được những vấn đề của Hành Uẩn thì mấy kia tự mất, đúng. Nhưng mà đó là nói về chuyện mà vị La Hán, vị Thánh Nhân từ tầng Sơ Quả trở lên, chứ còn nếu mà mình là phàm phu thì 5 Uẩn, Uẩn nào cũng quan trọng hết. Có nghĩa là để ý coi cái gì làm cho mình vui, cái gì làm cho mình khó chịu, để ý coi mỗi ngày cái đầu của mình vật lộn với những khái niệm, những ấn tượng, những hồi ức nào? Tất cả những trí nhớ, những hồi ức của mình về vạn vật, từ con người cho đến cây cỏ, đất đá, ẩm thực, hội họa, kiến trúc, âm nhạc, triết học, khoa học, tôn giáo, xã hội, chính trị, tất cả đều là những cái gọi là đối tượng của Tưởng Uẩn hết. Mình tưởng ghê gớm nhưng không. Mà trên cái nền của Thọ và Tưởng này nè thì mỗi người có cái Hành Uẩn khác nhau. Chúng ta sẽ nói về Hành Uẩn này ở bài giảng sau, nha.

Bây giờ tôi đang trở lại Tưởng Uẩn. Ở trong đây nói rất rõ, Tưởng đây nó gồm có những nguồn đến từ vật chất và nguồn đến từ tinh thần. Thì nguồn đến từ vật chất nó có hai tên gọi, đó gọi là paṭighasamphassajā saññā hay là pañcadvārikasaññā trong ngoặc đơn, nó còn có cái tên gọi nữa gọi là kāmasaññā. Paṭighasamphassajā saññā, pañcadvārikasaññā, kāmasaññā tức là Dục tưởng.

Còn dòng thứ hai nó gọi là manodvārikasaññā tức là ý thức, những cái thuần túy, những ấn tượng khái niệm thuần túy về ý thức, adhivacana là những cái nó đi ra, từ khái niệm ấn tượng từ ngữ, từ những tên gọi, như mình thấy trong Chế Định có hai đó là:
- "Định danh" và "Định hình.
Chế định có hai, thì chữ cũ gọi là "Danh chế định" và "Nghĩa chế định", còn đây tôi đó, tôi dịch là "Định danh" và "Định hình".

"Định hình" nó là cái gì? Nó là núi non, là xe cộ, là đàn ông, là đàn bà, là chúng
sanh chế định, hình thức chế định, biểu tượng chế định,....V.v... Nhưng gom chung nó lại chính là "Định hình".

Còn "Định danh" đó là mình kêu tên nó là cái gì? Thì tất cả những cái chế định này nó đều là cái nền của Tưởng Uẩn. Tại vì mình muốn biết được Chân Đế là phải biết bằng Trí.

Còn cái này đời sống mình đa phần là sống bằng Tưởng. Kể cả trường hợp mình dùng trí để mình biết "Cảnh chế định", có trường hợp đó. Nhưng mà đó là người biết giáo lý, biết tu tập kìa, chứ còn đa phần chúng sanh mình thì mình chỉ biết chế định bằng Tưởng Uẩn. Mà ngay cả trường hợp mình biết được "Cảnh chế định" mà bằng trí tuệ, thì ở Thánh Nhân tôi không có nói, Thánh Nhân thì họ nhìn biết cái lá này lá xoài chứ không phải lá me, biết chứ.

Nhưng mà mình đừng đụng tới Thánh Nhân, Thánh Nhân họ ở một phương khác, mình đang nói mình nè, nếu mà trí tuệ chỉ biết cảnh chế định, cảnh mà Conventional thì nó sẽ không dẫn về đâu hết.

Muốn đạt trí tuệ giác ngộ giải thoát là anh phải thấy được cái bản thể, như tôi nói rất là nhiều lần, chúng ta có hai góc nhìn về thế giới:
1- (Một) là góc nhìn về hiện tượng.
2- (Hai) góc nhìn về về bản
thể.
- Hiện tượng và bản thể, hoặc nó có nhiều cách nói, một cách nữa là chúng ta
nhìn thế giới như nó là.
- Cách thứ hai là nhìn thế giới như là mình biết, như là mình muốn. Đấy. Nó có cái này nữa nha, nhìn thế giới như mình biết và như mình muốn. Mà cái biết mình nó được bao nhiêu? Thí dụ như tôi không biết chữ, thì tôi cầm cái ống dòm lên, cái "binoculars" tôi nhìn đó tôi cũng thấy xa chứ, thấy xa lắm à, cái tôi nhìn xa hơn cái người không có ống dòm, đúng không? Nhưng mà tôi thấy cái gì? Tôi thấy có một hồ nước đen thui, tôi thấy có một trụ bê tông dây nhợ chằng chịt. Thì tôi đoán biết chừng chừng cái đó là dây điện, cột điện thôi, rồi thấy vũng nước đen thui tôi biết nước dơ hoặc ao tù, hết. Nhưng mà nếu tôi là một ông Tiến sĩ, một người tốt nghiệp đại học, thì tôi nhìn hai đó khác à. Tôi thả ống dòm tôi thấy cái vũng nước đen tôi biết đây là vũng nước thải của nhà máy mà sản xuất pin, nhà máy sản xuất thực phẩm, và tôi còn biết nữa rất có thể là trong cái đen đen đó đó, nó gồm độc tố gì? Tôi biết cả cái đó nữa. Rồi tôi nhìn cột điện là tôi biết cấu tạo của thành phần, của bản thân cột điện, tôi biết thế nào là điện, nói tới dây điện tôi rất là rõ. Tôi Tiến sĩ mà, Tiến sĩ Vật lý mà. Đấy. Thí dụ như vậy. Tiến sĩ Vật lý, Tiến sĩ Hóa học, thí dụ như vậy. Nha.

Trong khi một người không biết chữ này họ nhìn họ cũng thấy đó, cho nên trong kinh nói chúng sanh mà hưởng dục họ nhìn thế giới này, họ nhìn theo cái trình độ của họ, họ cảm nhận nó theo cái trình độ của họ.

Rồi chúng sanh mà ly dục đắc thiền có thần thông, thì họ cũng lại nhìn thế giới đó nhưng mà họ nhìn với một cái nhận thức khác, nhưng mà vẫn là quẩn quanh, giống như là một anh nhà quê mà có cái ống dòm vậy đó, anh mà thất học có ống dòm vậy đó, ảnh nhìn xa hơn anh không có ống dòm. Nhưng ảnh tiếp tục đánh giá, nhận xét, những thứ anh thấy thông qua cái ống dòm bằng trình độ xưa giờ của ảnh. Đấy. Chứ đừng có nghĩ là có thần thông là thấy muôn dặm là ghê gớm. Thật ra nó chỉ ghê gớm hơn cái đứa mà không có thần thông thôi, chứ ảnh vẫn tiếp tục, nếu mà ảnh tà kiến, nếu ảnh không có biết Phật Pháp, thì cái mà ảnh nhìn thấy bằng thần thông, một lần nữa cũng được ảnh nhận thức, nhận diện, bằng trình độ phàm phu tà kiến của ảnh thôi. Nhớ không?

Tưởng Uẩn rất là quan trọng, nó tùy thuộc vào tiền nghiệp, ở đây anh sanh ra
trong hình hài thân phận nào? Cảnh giới nào? Chủng loại nào? Cho nên đó là tiền nghiệp.

Thứ hai nữa là trình độ tâm thức, tùy thuộc vào trình độ tâm thức anh là người hưởng dục hay là ly dục, đắc thiền hay là không có đắc thiền, phàm hay là thánh. Đấy.

Đối với phàm phu còn thêm cái thứ ba đó là môi trường sống. Anh phải ở nơi nào thì anh mới biết Sushi nó là cái gì? Spaghetti nó là cái gì? Paillard nó là cái gì? Ratatouille là cái gì? Mắm kho là cái gì? Bún mắm, mắm tôm là cái gì? Đó là cái Tưởng Uẩn, cái kiến thức mà, anh phải biết. Nhưng mà có những môi trường sống anh không có biết. Nó không có cho anh biết. Anh chưa ra khỏi ao làng, chưa ra khỏi lũy tre, anh chưa ra khỏi vùng cấm của tâm thức. Đấy. Thế là Tưởng Uẩn anh nó rất là nghèo. Tưởng Uẩn đây hồi nãy tôi có nói, nó là kiến thức, là hồi ức, là ý niệm, là quan niệm, là kinh nghiệm. Nhớ nha. Ừ. Và
trên nền tảng của cái này nè, chúng ta đi xa hơn, lên cao hơn, đi sâu hơn, xa,
sâu, cao, hay là thấp, là trên nền tảng của cái này. Mình học giáo lý là mình bổ
sung cái hồ sơ, cái tài liệu, cái tài nguyên, cho Tưởng Uẩn và lấy đó làm cái nền để mà chỉnh sửa lại cái Hành Uẩn của mình.

Hành Uẩn của mình gồm thiện ác, gồm có vô minh và trí tuệ. Nha. nó nằm bên Hành Uẩn. Cái đó kỳ sau tôi mới giảng. Giảng hết kỳ này cạn uổng. nha. Đại khái là như vậy. Nhớ.

Cho nên mình học cái này mình biết, Ồ! chúng sanh và vũ trụ được chia ra thành 5 Uẩn là nó sâu như vậy đó. Nha. Tưởng Uẩn tôi nhắc lại:

- Thọ Uẩn đây tức là những cảm giác, cảm xúc của mình, cái gì đối với 6 Trần và tùy thuộc vào......
(Giờ tới đâu quên mất rồi) tối nay chỉ học có Tưởng Uẩn và Thọ Uẩn thôi, nha.

Nhắc lại Tưởng Uẩn và Thọ Uẩn.

Thọ Uẩn là nó tùy thuộc vào tiền nghiệp, khuynh hướng tâm lý và trình độ tâm thức. Trong khuynh hướng tâm lý nó có thêm một cái trình độ tâm thức, mà cái gì làm cho mình thấy dễ chịu và khó chịu? Cái này quan trọng lắm, nha. Chứ còn Thọ Uẩn mình cứ nói Thọ Uẩn Sở Hữu Thọ là uổng quá, Tâm Sở Thọ. No. Phải nhớ cái này, từ đây về sau nói tới Thọ Uẩn phải nhớ cái này, nó chính là cảm giác của thân tâm. Mà cảm giác đó là do tiền nghiệp mà có. Chính vì theo đuổi hay là trốn chạy cảm giác đó mà chúng ta làm các nghiệp thiện ác.

Thứ hai đó là, tùy thuộc vào trình độ tâm thức của mình mà cái gì làm cho mình khó chịu và dễ chịu. Dễ sợ như vậy. Thí dụ trước đây chuyện mà phải ngồi yên một mình với cuốn sách trên tay đó là mình chịu không nổi, nhưng mà bây giờ là mình lại thấy cái đó làm cho mình vui. Đấy. Nha.

Tưởng Uẩn nó đi ra từ hai nguồn, thì trước đây mình sống nhiều với vật chất hay là sống nhiều với đời sống tinh thần? Và tùy thuộc vào tiền nghiệp, khuynh hướng tâm lý, trình độ tâm thức, mà Tưởng Uẩn của mình gồm kiến thức, hồi ức, kinh nghiệm của mình nó là cái gì? Thí dụ như trước đây mình chơi bonsai giả sơn, cây kiểng, phong lan, đúng không? Rồi coi phim tình cảm tâm lý xã hội, rồi tiểu thuyết ngôn tình, rồi thích Alo đầu này đầu kia, thích Facebook, thích câu live tùm lum.... Thí dụ như
vậy. Nhưng mà bây giờ mình biết là mình không còn thời gian nữa thì cái Tưởng Uẩn mình phải điều chỉnh lại. Mình nhìn về thế giới nó khác, những ấn tượng, những quan niệm, những kinh nghiệm, nha. Ấn tượng, quan niệm, kinh nghiệm, kiến thức, hồi ức, phải tính lại. Phải tính lại. Tính lại có nghĩa là mình không còn quan tâm tới nó nữa, và mình nhìn về nó không bằng ấn tượng trước đây nữa, không như, không với ấn tượng trước đây nữa. Cái đó rất là quan trọng. Phải xé ra như vậy, từ đây về sau nghe nói tới Thọ Uẩn là phải nhớ tới cái đó, nghe nói Tưởng là phải nhớ đến hai cái đó.

Tôi nhắc lại lần nữa, có những người học A Tỳ Đàm cực đoan là họ cứ nói là vấn đề nằm ở Hành Uẩn không. No. Ở mỗi Uẩn, Uẩn nào cũng lớn chuyện hết, hiểu sâu về nó đi, nghe, hiểu sâu về nó đi, rồi sống chánh niệm. Tôi nói 1 tỷ lần rồi, học giáo lý, hiểu sâu về mình, về thế giới, xong rồi gì nữa? Sống chánh niệm. Lúc mà anh sống chánh niệm á, anh quên sạch, anh quên sạch mấy cái anh đã học. Nhưng nó là cái nền.

Cũng giống như mình cứ lấy cái bằng Dược sĩ đi, cứ lấy cái bằng Bác sĩ đi, cứ lấy cái bằng Y tá đi, rồi sống bình thường, nhưng mà trong cái ăn, cái mặc, cái đi, cái đứng, cái sinh hoạt thường nhật của mình nè, là đều dựa trên nền tảng của một Y tá, một Dược sĩ, một Bác sĩ, một Tiến sĩ Hóa học, Tiến sĩ Vật lý. Ừ. Một chuyên gia dinh dưỡng nó khác, mặc dù lúc bình thường khi mình rời lớp rồi, mình lấy cái bằng rồi về mình đốt bỏ liệng nó ra ngoài đống rác. Nhưng mà cái đầu của mình là lúc đó mình đã luôn luôn sống bằng cái là nền tảng tâm thức, nền tảng kiến thức của một người có hiểu biết. Nha.

Cho nên tôi nhắc lại lần nữa, này là vấn đề hên xui? phải không? Thì tôi không biết quý vị có chịu học giáo lý, có thấy kiến thức giáo lý nó quan trọng hay không thì tùy hỷ, nha. Tùy hỷ. Sẵn đây tôi cũng nói luôn, quan điểm của tôi, năm nay tôi, tết nay 56 tuổi, hồi xưa đó tôi thấy người ta mà hiểu sai Phật Pháp tôi buồn lắm. Buồn mà có giận nữa, có giận nè, có giận nhất là mấy người thân, mấy người quen. Giận rồi buồn có, giận có, rồi tìm cách, thí dụ như quý vị thấy tôi viết cái mấy cái như là "Chuyện phiếm thầy tu", hoặc là dịch ba cái sách thiền, là mục đích để mà chỉnh, là điều hướng, hướng dẫn cái nhận thức của người ta về Phật Pháp. Nhưng bây giờ thì không. Bây giờ ở tuổi này mà tự nhiên nó qua máu lạnh hồi nào không hay, máu lạnh lắm, tôi giờ lạnh ngắt, tôi thấy mà không học Phật Pháp. (Người ta đó), thấy người ta tôi lại vui, là vì sao? Tôi không phải tôi giận tôi nói, đây là nói rút ruột mà nói, với tất cả cái chân tâm, chân tình mà nói, bởi vì người mà không học Phật Pháp, thí dụ như họ là người tánh tốt dễ thương, mà họ không biết Phật Pháp, uổng. Mà cái người, nghe nói nè, tánh tốt, dễ thương rất hiếm, hiếm lắm luôn. Ừ. Cho nên đa phần là mình cứ nhắm mắt mình rờ là toàn người xấu. Mà người xấu nó lại không biết giáo lý, thì có nghĩa là cái chuyện mà nó hành thiện, ngay mà lúc bữa nào nó làm thiện đó, thì cái thiện của nó cũng rất là hạn chế. Đấy.

Còn làm ác là miễn bàn, phải không? Làm thiện hạn chế. Và cơ hội mà mình gặp lại họ nó khó. Tại nhờ nó dốt cho nên mình né được. Nói chung là cái kiến thức, cái giáo lý đó là nền, một cái nền rất là quan trọng cho thiện pháp. Mà nhờ họ thiếu cho nên mấy cái đứa đó mình không có hy vọng mình gặp lại đâu. Ừ.

Còn sợ nhất là cái thứ này, nó ghét mình, nhưng mà nó tu đúng đường. Đấy. Nó ghét mình, nó ghét cá nhân mình nè, nhưng mà nó biết học giáo lý nè, biết sống chánh niệm nè, biết tu Niệm Xứ, tôi sợ mấy thứ đó lắm.

(Một) là sẽ gặp nhau rồi nó sẽ ngồi trên đầu mình, còn cái thứ mà dốt giáo lý nè, thì bắt đầu trong cái chuyện mà nó tu là tu sai, tu tầm bậy rồi, là thấy khoái rồi. Mà nếu nó làm bất thiện là khỏi nói, mình càng không có cơ hội để gặp lại.

Cho nên bây giờ tôi máu lạnh lắm luôn. Ừ. Máu lạnh lắm. Mà nói thiệt chứ không phải là giận mà nói, nói thật luôn. Tức là tôi thấy người ta đốt tôi rất là hoan hỉ, hoan hỉ lắm luôn. Thì một tháng, một tuần có hai buổi, thì dĩ nhiên là tùy duyên quý vị thích thì nghe, không thích thì thôi, mặc xác, nhưng mà tôi rất là hoan hỉ khi mà tôi thấy người ta thờ ơ với Phật Pháp. Bởi vì chết con đở con, chết con mọn, con muỗi, phải không? Bớt chật đất. Mà đó tôi nói hơi ác, nhưng mà bớt chật đất, và đương nhiên là nhiều người sẽ ném đá tại sao tôi dã man vậy? Nhưng mà, thì tùy, quý vị có hai cách hiểu, khi mà nghe tôi nói vậy quý vị có hai cách hiểu, (một) là hiểu làm sao đó, để cho cái Tưởng Uẩn mình nó làm việc sao mà thấy giận tôi, nhưng mà với cái trí các vị hiểu, À! đó là một cách nói khích của ổng, nói khích nha. Nhưng mà thật lòng là có thiệt. Tôi thấy bà con không có biết giáo lý là tôi rất là thích. Bởi vì sợ nhất là cái đứa nó ghét mình nè, nó có giáo lý kiếp sau nó lại trên đầu mình nữa. Còn cái thứ mà nó ghét mình mà nó không có giáo lý nè, thì nó tu cái gì? Hả? Nó tu cái gì? Khoái cái chỗ đó đó. Nó ghét mình là mình đâu có ưa nó rồi. Mà là cộng với chỗ nó không biết giáo lý thì nó tu cái gì? Từ cái chuyện nó bố thí, nó giữ giới, mà nó ngồi thiền, nó thiền cái gì? Nó bố thí cũng là cái "Quả hạ liệt", mà nó giữ giới cũng là "Giữ Giới hạ liệt", bởi nó không có kiến thức mà, cái "Đại Thiện Hợp Trí" của nó cũng không giống ai hết á. Mà nếu có cũng là rất là hiếm. Vừa hiếm mà vừa không giống ai hết. Đấy.

Tại vì trong kinh nói rất rõ, cái thiện nó có hai là:
- Thiện đi với Trí tuệ.
- Thiện không đi với Trí tuệ.
Làm công đức mà với một cái thiện không có trí đó, thì đời sau sanh ra giàu có, đẹp đẽ, phải không? Quyền lực, tiếng tăm, mà ta nói nó bơ bơ, bơ bơ... vậy đó. Thứ đó ngon lắm, mình gặp cái đó là mình yên tâm. Phải không? Ok. Chúc quý vị một ngày vui và hẹn lại thứ năm tuần sau.


🙏 Nam Mô Bổn Sư Thích Ca Mâu Ni Phật.

---------------------------
Chúng con xin Cúng dường Đức Thế Tôn, Pháp Bảo và Tăng Bảo bằng sự hành đạo. Con nguyện sự chia sẻ Giáo Pháp nầy là nhân duyên giúp cho hàng Phật-tử chúng con và gia quyến thoát khỏi sự Khổ Thân, thoát khỏi sự Khổ Tâm, đoạn tận Phiền Não, tránh mọi sự cám dỗ hướng Tâm Đến Giác Ngộ, Giải Thoát Niết Bàn. 🙏🙏🙏


Youtube video
Xem thêm:

← Giáo Lý Căn Bản